ابطال معامله صوری
قبل از ورود به بحث چگونگی ابطال معامله صوری لازم است بدانید معامله صوری چگونه معامله ای است.
معامله صوری ، معامله ای ساختگی می باشد که در آن ارکان معامله رعایت نشده و هیچ پولی بین فروشنده و خریدار رد و بدل نشده و قصد مشترکی برای انجام معامله بین طرفین وجود ندارد.مانند اینکه شخصی ، مالکیت خانه خود را به همکارش منتقل کند تا بتواند از بانک، وام دریافت کند.
مواردی که میتوان معامله صوری را صحیح فرض نمود:
هرگاه شخصی ملکی را در قالب معامله صوری به نام همسر خود انتقال دهد ، این معامله بلااشکال است .بدین صورت که با اختیار کامل و به طور رسمی و قانونی ملک را به همسرش بفروشد و تمام مراحل قانونی را طی کرده و در دفاتر اسناد رسمی فروش انجام شده ، دو طرف زیر سند را امضا می کنند اما ثمن معامله در کار نیست.این معامله هرچند صوری می باشد اما چون به قصد فرار از دین نیست صحیح است.
تفاوت معامله صوری و معامله به قصد فرار از دین:
در معامله به قصد فرار از دین ،معامله و ارکان آن به درستی انجام گرفته و قصد طرفین نیز انتقال ثمن و مثمن است اما انگیزه شخصی فروشنده از انتقال ، فرار از دین است مانند اینکه شخص دارایی خود را به بردارش منتقل کند تا معسر شناخته شود.در این بین ممکن است خریدار صوری (شخصی که ملک به او منتقل شده ) سوءاستفاده نماید و علیه صاحب ملک طرح دعوا (دعوای خلع ید و ...) کند، در این جا صاحب ملک باید معامله صوری را (با مواردی همچون : شهادت ، قسم و یا قراینی همچون مبلغ پولی که پرداخته است و ...)اثبات نماید ، تا معامله انجام شده باطل گردد.
اما در معاملات صوری ارکان معامله به درستی تحقق نیافته وقصد طرفین غیر واقعی و مسبوق به تبانی است و همچنین ثمن و مثمنی در آن رد و بدل نمی شود.
در معاملات به قصد فرار از دین درصورتی که محرز گردد انتقال برای جلوگیری از توقیف مال یا فرار از پرداخت دین به طلبکاران بوده است ،معامله بین دو طرف نافذ و در برابر طلبکاران یا اشخاص ثالث ، غیر نافذ و با تنفیذ (اجازه) طلبکاران یا شخص ثالث صحیح می گردد.
نحوه ابطال معامله صوری
معاملات صوری( فاقد قصد انشاء عقد به طور حقیقی) به محض اثبات آنها (با شهادت ،قسم یا هر دلیل محکمه پسند دیگری)، خود به خود محکوم به بطلان هستند و نیازی به ابطال آنها هم نیست و دادگاه اجراییه ای صادر نمی کند تنها ابطال آنها را اعلام می کند.بنابراین رای صادره جنبه اعلامی دارد.